ဗုိက္လၱက္အုိတ္စုိအ္ ဗြိဳက္လၱက္ပုဦ္

           
            ေခတ္ဟုီဂွ္ ႓ုိန္ျပံင္သႜာဲကႜဳင္မံင္နာနာသာ္၊ ဗုီတႝဟ္တႝဟ္ ႓ုိန္ဒွ္တၜကုီေလ၀္ အရာျပံင္သႜာဲ ဟံြေလပ္တံဂွ္ ဒွ္ ``ေယန္သႝာင္´´ရ၊ ကယ်ိဳင္မန္ မႏံြကုဪငၝဳဟ္မး ညံင္ဟံြဂြံက၀္သၠဳတ္အာဂွ္ ဒွ္လ်ိဳင္ သြက္ဂကူမန္တံ သၵးမင္မဲြအာေရာင္၊ ဟုိတ္ဂွ္ မိက္ဂြံကုဪသတိ ကုဂကူမန္ ဗႝတ္ညိနာင္တုဲေဟင္၊ ပတုိန္ထ႟းဏာလိက္၀ံြေရာင္။



             ပႛဲကုဪဂႝိန္မန္၊ ဂႝိန္မန္ဂွ္ ဒႝာဲဟံြတုပ္ကုဪဂႝိန္၊ ဂႜိက္ေကာန္ဍဳင္အရင္တံဂွ္ ပုဦေသၢာံဆုဪေကတ္ ဗဲြမဂႜိဳင္၊ ဥပမာ-ဂႜိက္မန္ ဗုိက္လၱက္ဒၞံင္ နဴေဒသနာနာတံဂွ္ လၸာ္လၱဴသၞ၀္ဂ႐ုီသာ္ဗုဗုဂွ္ ဂ႐ုီသာ္ေဗၠတ္ ႏံြ႓ိုတ္မဲြေၟာံတဲကပၚ၊ လၸာ္သၞ၀္ေလ၀္ ဗုီဂွ္ကုီဂွ္ ဂံြဆုဪေကတ္ရ။

            ဂႝိန္ဂွ္ ဗုီျပင္တုပ္ကုဪ ဂႜိက္ကုီေလ၀္ ဂႝိန္မန္ေခတ္ကႜာေတံဂွ္ ဗုီျပင္တႝဟ္ျခာမံင္ ညးသၠံႏံြကုီ၊ ဥပမာ-(၁) တင္ဂႝိန္ဂွ္ သႜဲေဍံ (သႜဳင္ေဍံ) ႏံြ႓ုိတ္မဲြဃံက္ (မဲြေပ)။ (၂) ဖ်ပ္လ၀္အနာံ႓ါတုဲ ဗုီျပင္ေဍံဟံြတုပ္ညးသၠံ။ (၃) ပႛဲအနာံလၱဴပႜန္ လၱဴသာ္ေဗၠတ္ တုတ္လ၀္နကုဪကႝင္ သာ္လၥံက္လၥံက္ကုီေလ၀္ လၸာ္အနာံသၞ၀္သၠဳတ္လၸာ္လၱဴ ႓ုိတ္(၆)ေၟာံတဲဂွ္ ဓမံက္လ၀္ကႝင္ နကုဪအရံင္နာနာေဂတ္ေကႜာံ။ (၄) သၞ၀္ဂွ္ပႜန္မၢး အရံင္သာ္ေဗၠတ္ သက္သက္ သာ္၀ံြ ပုဦဂြံဆုဪေကတ္ရ။

            ပုဦဂြံလၝတ္ဆုဪေကတ္ပႜန္ဂွ္ ေခတ္ကႜာေတံ ကုိပ္ကႜာနဴဂကူမန္ပုဦ ဟံြေကင္လၱက္က်ိဳင္ ပေလာံရွာတ္ဏီဂွ္ ညးတံေကင္က်ိဳင္ကႜဳင္ ပေလာံမၝးဂွ္ေလ၀္ ပုဦဂံြဆုဪေကတ္ရ၊ တဲပေလာံဂွ္ ေဇႝာ္သႜဲမံင္တုဲ ႓ုိတ္ဒႝာဲကံတဲဂွ္ ညးတံဟံြခလပ္လ၀္ ညံင္ကုဪပေလာံမၝးလၞဳဟ္ရ၊ တုဲပႜန္ ကံပေလာံစူစူေဂႜံေဂႜံႏံြမံင္၊ ကာလညးတံ လၱက္ပေလာံမၢး ညးတံဟံြစုတ္ေကၞာန္ပေလာံ၊ ညးတံဒက္ဗစိပ္လ၀္နကုဪဇုက္ရ၊ ပႛဲပေလာံမၝးဏံမၢး လၸာ္သၞ၀္ထုိင္ပေလာံႏံြ႓ါမ၊ တုဲပႜန္ ဇမႜိင္ပေလာံ သၞ၀္ပါင္ကႝက္သၞ၀္အုိတ္ဂွ္ ညးတံပၚကေရက္လ၀္ ႓ိုတ္မဲြေၟာံတဲကပၚ။

            ကေလင္လၝတ္ပေလာံ ညးျဗၜမန္ပႜန္မၢး ညးျဗၜမန္ နဴေခတ္ကႜာေတံ စုဪကုဪေခတ္လၞဳဟ္ဂွ္ ညးတံလၱက္ ပေလာံဗုဗုဂႜိဳင္ရ၊ ပေလာံညးျဗၜမန္လၞဳဟ္ဂွ္ တႜဳင္လအာ တုပ္မံင္ကုဪ ပေလာံညးျဗၜဗၞာကုီေလ၀္ ပေလာံညးျဗၜမန္ေခတ္ကႜာေတံဂွ္ ဟံြတုပ္ကုဪပေလာံဗၞာတံရ၊ ပေလာံေခတ္ကႜာေတံဂွ္ ပေလာံႀသိဳဟ္ပၚ ဟံြေသင္ရ၊ ညးတံသႜိဳက္စုတ္နဴကႛိဳပ္၊ ပေလာံသႜိဳက္ ကံေဏာင္၊ ကံပေလာံဂွ္ ဒွ္ဒၞံင္ဗုီျပင္အကၡ၀္အဂၤလိက္ (လ) ညးေကာ္ခၜစကံသႜျဇဲ၊ ဟံြဒးေကတ္ ကေမာန္ပေလာံရ၊ ပေလာံညးတံဂွ္ ဒွ္ဒၞံင္ပေလာံတဲဇမႜိင္။

           နဲသာ္၀ံြ ညးသၠိဳပ္သၠမန္တံ လၝတ္ဂႜိဳက္ဂႜာဲ ပံင္ေကာံပၛှပၛပ္ညးသၠံတုဲ၊ ဒုင္သၨိဳင္ကုဪဗြိဳက္လၱက္ အခုိက္ကႝာဇကု၊ ဒုင္သၨိဳင္ကုဪ တင္တုပ္သၞဟ္၊ ေဒသနာနာ၊ ေခတ္နာနာတုဲ၊ အလုံေကာန္ဂကူမန္ ကဆံင္မႝိဟ္လုဪဟံြ႐ုဲ ေသၢာံဗုိက္လၱက္မာန္ ငၝဳဟ္ေလ၀္ညံင္ဟံြဂံြကႛင္၊ ေခတ္ေလ၀္ညံင္ဂြံဂတာပ္၊ အလုံေကာန္ဂကူမန္ေလ၀္ ေသၢာံဒုင္တဲမာန္ဂွ္ ညးတံတုိန္စုိပ္ေကာံဓ႐ုီ စမ္႓တ္႐ုဲစွ္လ၀္ ကယ်ိဳင္ဗြိဳက္လၱက္ ဂကူမန္ပုဦရ။

            ပႛဲကုဪ(၁၂၊ ၀၉၊ ၁၉၈၇) တၝဲအဒိုတ္ဂွ္ ပႛဲတုိက္ပိဋကတ္မန္ ကေလင္သၸေကာံဓ႐ုီ သႜဲသႜဲလးလးပႜန္၊ ပႛဲေကာံဓ႐ုီဂွ္ ခမှသင္တံ၊ ညးေဇႝာ္တံ၊ အၥာ၊ ကြးဘာမန္ နဴက၀္လိက္၊ တကၠသုဪနာနာတံ၊ ညးေဇႝာ္ညးသၞတ္ဗဲြမဂႜိဳင္ တုိန္စုိပ္ကုီ၊ ပႛဲသၻင္ေကာံဓ႐ုီဂွ္ ကေလင္သှကႜှ ပတုိန္ထ႟း စပ္ကုဪကယ်ိဳင္ကယ်၀္ ဗြိဳက္လၱက္ေခတ္ကႜာေတံ ေခတ္လၞဳဟ္၊ နကုဪသက္သှသာဓက ဂႜိဳက္ဂႜာဲဂြံနင္တံဂွ္ပႜန္၊ ပူဂုဪတုိန္စုိပ္ေကာံဓ႐ုီ ဗဲြမဂႜိဳင္ စပ္ကုဪဗြိဳက္လၱက္မန္ စံ႓တ္ေဖ်ံလ၀္သၢဳတ္သြာတ္ဂွ္ ညးတံဒုင္တဲ၊ ဆဂး စပ္ကုဪဗုီျပင္ပေလာံမၝး သြက္ညးႀတံဳဂွ္ ညးတံဟံြမိက္ ဒစုဪ ဒစးေလ၀္ စပ္ကုဪအရံင္ပေလာံဂွ္ ခမှသင္ကုီ၊ ညးေဇႝာ္ေဇႝာ္တံ ဒစုဪဒစးကႜဳင္၊ ဗုီလုဪညးတံ ဒစုဪဒစးေရာဟုီဂွ္ သာ္လၥံက္လၥံက္ ေဖ်ံလ၀္ သၢဳတ္သြာတ္ သြက္ပေလာံမၝးဂွ္ ပႛဲအခုိက္ကႝာမန္မၢး ဒွ္သာ္အမဂၤလ ဟၞဲကုဪမၝဳဪေဏာင္ဟုီတုဲ၊ လၱဴယာတ္ပေလာံဗုဗု ဓမံင္လ၀္ကႝင္ေဗၠတ္၊ ခံက္ဗၝ(ခံက္အင္) ပန္ကႜင္၊ သြက္ေသၢာံဇိင္လၱက္အာဂွ္ တုပ္စုိတ္အုိတ္ရ။

            ပႛဲေကာံဓ႐ုီဂွ္ ေဖ်ံသၢဳတ္သြာတ္လကၠရၜအုိတ္ သြက္ဗြိဳက္လၱက္ကယ်ိဳင္ကယ်၀္မန္ပုဦဂွ္၊ ဗုီလုဪညးတံ ေဖ်ံသၢဳတ္သြာတ္ေရာဟုီဂွ္ သြက္ကယ်ိဳင္ညးႀတံဳ ပေလာံအပႛဲဂွ္ ေကတ္ပေလာံ ရွာတ္တုဲ၊ သြက္ပေလာံမၝးဂွ္-
၁။ လၱဴယာတ္သာ္ဗုဗု ကႝင္ေဗၠတ္မဲြတႝဳင္၊ ခံက္အင္ပန္ကႜင္မဲြေၟာံတဲ၊
၂။ ပႛဲကံဂွ္ ႓ုိတ္ဘာ္ေၟာံတဲဒးဇိင္၊
၃။ တဲပေလာံဂွ္ ဟံြခလပ္မဲြသာ္ ဒးပႜးလ၀္၊
၄။ လၸာ္သၞ၀္ ထုိင္ပေလာံႏံြ႓ါမ၊
၅။ သၵးစုတ္ဇုက္ပန္တႝဳင္ (ပႛဲပေလာံႏံြ႓ါေၟာံတဲတုဲ၊ ပိေၟာံတဲဂွ္ သြက္ေသၢာံဒက္ ဒးသုင္ေစာဲရ၊)
၆။ လတာ္ဟံြပါ၊


သြက္ဂႜိင္မႝိဟ္ႀတံဳဂွ္

၁။ ဒုင္သၨိဳင္ကုဪသာ္ေဗၠတ္
၂။ ဓမံက္ကႝင္ဗုဗု
၃။ တႝဳင္လၸာ္သၞ၀္ဂ႐ုီဗုဗု ၀.၂၅ ေၟာံတဲ
၄။ လၸာ္လၱဴဂ႐ုီပႜန္ဂွ္ သာ္ေဗၠတ္သက္က္ မဲြေၟာံတဲကပၚေဂတ္ေကႜာံ
၅။ ေလၵာ၀္ဂွ္ ညံင္ေသၢာံဒွ္ ဗုီျပင္ဖ်ပ္လ၀္အနာံ႓ါ ပူလ၀္သာ္ဗုဗု ႓ုိတ္ဘာ္ေၟာံတဲ။


ဗြိဳက္လၱက္ညးၿဗၜမန္

သြက္ပေလာံညးၿဗၜ အတုိင္႐ုဲစွ္လ၀္ ပႛဲေကာံဓ႐ုီကုိပ္ကႜာ ပႛဲစၞတ္တၝဲ ၅၊ ၉၊ ၇၁ ဂွ္ရ။
၁။ သာ္ဗုဗု
၂။ ကံသႜၿဇဲ ဗုီျပင္အကၡ၀္အဂၤလိက္ (V)
၃။ ႀသိဳဟ္စိပ္
၄။ စုတ္ဇုက္မသုန္တႝဳင္
၅။ တဲဇမႜိင္
၆။ ဂ႐ုီလၸာ္သၞ၀္ညိည။


သြက္ဂိႝန္ညးၿဗၜမန္ဂွ္

၁။ ဒုင္သၨိဳင္ကုဪသာ္ေဗၠတ္
၂။ ခံက္အင္ဇုိင္ခႛာ္သာ္လမၥံက္
၃။ ကႝင္သာ္နာနာ (အရံင္စုင္) (၆) ေၟာံတဲေဂတ္ေကႜာံ
၄။ ဂ႐ုီလၸာ္သၞ၀္ဗလးႏွၜဖက္လ၀္ကုဪသာ္ေဗၠတ္ ေကုာံ သာ္ဗုဗု (၁၅)ေၟာံတဲ
၅။ ခံက္အင္လမၥံက္ ဒုင္လ၀္သၨိဳင္ကုဪသာ္ေဗၠတ္ ေကုာံ သာ္ဗုဗု (၂၁)ေၟာံတဲ ပံင္သုီဖအုိတ္ (၄၂) ေၟာံတဲ
၆။ တင္ဂႝိန္။

           အတိုင္လၱဴေတံ ညးတုိန္စုိပ္ေကာံဓ႐ုီသုီဖအုိတ္တံ တုပ္စုိတ္တုဲ ႐ုဲစွ္သၸဒတန္ ဗြိဳက္လၱက္ေကာန္ဂကူမန္တုဲ ႐ုပ္ေကႜံနိဂုီ ဗဲြမအံင္ဇႝးရ။ ဗြိဳက္လၱက္ေကာန္ဂကူမန္ သၸဒတန္ ပႛဲစၞတ္တၝဲ (၁၂၊ ၉၊ ၇၁) ဂွ္ ဆာပ္ကမၼတှ လိက္ပတ္ေယန္သႝာင္မန္ တကၠသုဪက၀္လိက္ ဍဳင္လၢဳင္၊ ဍဳင္အင္၀၊ ဍဳင္မတ္လမႜီဳ၊ ဍဳင္တံင္က်ှတံ ဒုင္တုဲအုိတ္တုဲ ဗုိက္လၱက္က်ိဳင္က်၀္အုိတ္ရ။

           ပႛဲသၻင္ဒုင္တႜဳင္ကြးဘာသႝာံတၞိ ဆာပ္ကမၼတှ လိက္ပတ္ေယန္သႝာင္မန္ တကၠသုဪဍဳင္လၢဳင္ဂမႜိဳင္ ေကႜာန္ဗဒွ္ပႛဲစၞတ္တၝဲ (၁၀၊ ၁၀၊ ၇၁) စပၱံ ဗုိက္လၱက္ကႜဳင္ ကယ်ိဳင္ကယ်၀္မန္ရ။ ပႛဲသၻင္ဒုင္တႜဳင္ဏံဂွ္ ေကတ္စရာဲလၱဴကယ်ိဳင္ကယ်၀္မန္ ဗုိက္လၱက္အုိတ္တုဲ ဒြက္ဗၱိဳက္ဖေအာ၀္ သြက္ေသၢာံထိင္ဒက္အာ က်ိဳင္က်၀္ကယ်ိဳင္မန္ဂွ္ေလ၀္ ဒေယွ္လဟိင္အုိတ္ရ။ ပႛဲေပဲါဆုဪဂဗဒုင္တႜဳင္ကၞဳဲေဂတ္ဂႜးတိဂ်ပါန္ စုိပ္ကႜဳင္ဍဳင္လၢဳင္ ပႛဲစၞတ္တၝဲ (၁၂၊ ၁၀၊ ၇၁)ဂွ္ေလ၀္ ကြးဘာမန္တံ အာဆုဪဂဗဒုင္တႜဳင္ နကုဪဗြိဳက္လၱက္မန္ဏံအုိတ္ရ။

           ပႛဲအခန္ကႝာ ဆက္မိတ္ကမၼတှေကင္ကာ ဆာပ္ကမၼတှပံင္ေကာံ လိက္ပတ္ေယန္သႝာင္၊ ေကာန္ဍဳင္အရင္ တကၠသုဪလၢဳင္ မေကႜာန္ဗဒွ္ ပႛဲစၞတ္တၝဲ (၂၃၊ ၁၀၊ ၇၁)ဂွ္ေလ၀္ ကြးဘာမန္၊ အၥာဘာမန္တံ ဗုိက္လၱက္က်ိဳင္က်၀္ ဗြိဳက္လၱက္မန္ ဗဲြမရာင္ဆာဲအုိတ္ရ။ အခိင္ဂွ္မၢး ဆာပ္ကမၼတှ လိက္ပတ္ေယန္သႝာင္မန္ က၀္လိက္မတ္လမႜီဳေလ၀္ ဗုိက္လၱက္က်ိဳင္က်၀္မံင္ ဗြိဳက္လၱက္မန္အုိတ္ရ။ တကၠသုဪက၀္လိက္အင္၀၊ တံင္က်ှတံေလ၀္ ဓမံင္႐ုပ္ရၜအုိတ္ရ။
           
           ပႛဲၾကကၠဒိန္တကၠသုဪ ပၱိတ္နဴဆာပ္ကမၼတှ လိက္ပတ္ေယန္သႝာင္မန္ တကၠသုဪလၢဳင္ ပႛဲသႝာံ (၁၉၇၂)ဂွ္ေလ၀္ ထ႟းဖ်းလ၀္ ကြးဘာမန္ က်ိဳင္က်၀္လ၀္ ဗြိဳက္လၱက္မန္အုိတ္ရ။ သအာင္နဴဂွ္ပႜန္ ပႛဲၾကကၠဒိန္ တကၠသုဪဂမႜိဳင္ဂွ္ နကုဪဗုီျပင္ေလွ္ကြာဲ ေယန္သႝာင္ သၞတ္၀ုတ္မန္မဲြတႜ ထ႟းဖ်းလ၀္ ဗုီပႛဲဂတုိပ္ၾကကၠဒိန္ဂွ္ရ။ ကြးဘာမန္တန္သႜဳင္ ေကုာံ ညးေဇႝာ္သၞတ္ သၞတ္မန္တံေလ၀္ သြက္ေသၢာံဗိုက္လၱက္ ကယ်ိဳင္ကယ်၀္မန္ဂွ္ ပၱိတ္ကႜဳင္ျဒဟတ္အုိတ္ရ။

            ပေရင္႐ုန္ဂၥာန္ဏံဂွ္ သြက္ေကာန္ဂကူမန္ ဟၞဲကုဪဗြိဳက္လၱက္ေကာန္ဂကူမန္ဇကု ခ်ိဳတ္တ္ပႜိဳတ္တ္ဏီဂွ္ ဒွ္ျဒဟတ္စုိတ္မဲြရ။ ဟုိတ္နဴဗြိဳက္လၱက္ေကာန္ဂကူမဇကု မံက္ဂတ၀္ကႜဳင္တုဲ ပႛဲေယန္သႝာင္မန္ဂွ္ ေယန္သႝာင္သြက္ေသၢာံသႛိဳက္မႜိဳက္၊ သြက္ေသၢာံေသႝံသႝၜ မံက္ဂတ၀္တုိန္တၞိမဲြရ။ ဓ၀ိင္ေသာက က်ိဳင္က်၀္ကႜဳင္ ဗြိဳက္လၱက္ညးတႝဟ္တံေလ၀္ ေကႜံဗၵန္ကႜဳင္ရ။

            အခိင္လၞဳဟ္မၢး ဗြိဳက္လၱက္ေကာန္ဂကူမန္ ပေလာံဗု၊ ဂႜိက္၊ ဂႝိန္ဍာဲဏံဂွ္ အလုံေကာန္ဂကူမန္ ဒုင္ဂုိင္ေကတ္ကႜဳင္ ဗြိဳက္လၱက္ ေကာန္ဂကူမန္ေရာင္ ေကာန္ဍဳင္အရင္တံ တီကႜိဳဟ္အုိတ္ရ။ ဗြိဳက္လၱက္ေကာန္ဂကူမန္ မပၱံကုဪဂႜိက္မန္၊ ဂိႝန္မန္ ပေလာံမန္ က်ိဳင္က်၀္မံင္ လၞဳဟ္ဂွ္ ဟုိတ္နဴအရံင္သာ္တံဂွ္ ျပံင္သႜာဲကႜဳင္တုဲ ပၞိက္(----------)၀ံြ ေကာန္ဂကူမန္ပုဦတံ ဟုိတ္နဴဆီျပံက္၊ ဆီဟံြေဇတ္ လုပ္ပံင္ဖက္ကႜဳင္ ကေရာံေကာန္ဂကူမန္တံတုဲ ကယ်ိဳင္မန္ ဂႝိန္တံ သာ္ျပံက္ကႜဳင္ေဏာင္ဂွ္ မိက္ဂြံပတုိန္ထ႟းဏာတုဲ အုပ္ေကႜံနိဂုီရအၜ။ ။